Gevoelens rond de sterfdag
Elk jaar als de sterfdag van Paul, mijn overleden partner, nadert zijn mijn emoties sterker aanwezig. De weken ervoor ben ik gevoeliger en emotioneler en er is niet veel voor nodig om mijn tranen op te wekken. Zo werd ik diep geraakt, omdat een goede vriendin mij uitnodigde om op de sterfdag aan een meditatie mee te doen. Ik merk dat ik blij ben dat ik zo’n meevoelende vriendin heb. Het raakt mij ook dat een van mijn broers en zus mij speciaal op de sterfdag bellen om te vragen hoe het met mij gaat.

Dit jaar is het elf jaar geleden en bepaalde aspecten beleef ik als de dag van gisteren, zoals de aaneenschakelingen van gebeurtenissen op de betreffende 26 mei en de tijd erna is meer op de achtergrond geraakt. Ik merk dat ik het verlies meer geïntegreerd heb in mijn leven en ik kan weer genieten van het leven.

Boosheid
Tijdens een vijfdaags therapeutisch proces werd er iets in mij wakker gemaakt en heb ik twee uur achter elkaar gehuild om Paul. Ik merkte toen pas hoe boos ik was dat hij mij had verlaten. Hij kon er toch niets aan doen? Ik had de boosheid gewoon weggestopt. Nu voel ik mij stukken lichter en vrijer. Ik ben een ballast kwijt geraakt en in mij heeft een verandering plaatsgevonden.

Golven van verdriet
Ik vergelijk verdriet met golven. In het begin kwamen ze kort achter elkaar en ik werd erdoor overrompeld en overspoeld. Ik wist me letterlijk geen raad met mijn emoties en het verdriet kon heel intens zijn. In de loop van de tijd, werden de golven van verdriet minder heftig. Ik kwam na een tijdje in rustiger vaarwater. Rond verjaardagen, feestdagen en/of sterfdagen kan ik soms  overvallen worden door een golf van verdriet. Op deze dagen sta ik weer stil bij de herinneringen en kan mijn verdriet sterker aanwezig zijn.

Mijn zingeving
Mijn betekenis en zingeving van het overlijden van Paul is, dat ik een opleiding tot rouw en verlies begeleider ben gaan doen.

“Het leven wordt achterwaarts begrepen en voorwaarts geleefd”, zoals de Deense filosoof Søren Kierkegaard zei.
Het leven is veel te mooi om niet geleefd te worden en ik begeleid je graag om ‘weer’ een stukje levenslust terug te vinden.

Hoe ervaar jij het en hoe ga jij om met de dood? Kan je er een betekenis aan geven en heb je zingeving gevonden?

met dank aan Hush Naidoo voor de foto.

Terugblik
Deze week is het 3 jaar geleden dat mijn moeder is overleden. Ik kijk met dankbaarheid terug op het afscheid met de 5 kinderen rond haar bed. Acht dagen lang hebben we om beurt gewaakt en waren dicht bij haar. Bij de uitvaart was bijna de hele familie aanwezig, inclusief neven en nichten, vrienden en bekenden. Wat een contrast met afscheid nemen in deze tijd, waarbij je de uitvaart in sommige gevallen op FB kan volgen of staande langs de weg.

Huidige situatie
Het is schrijnend dat je je dierbare niet in een tehuis mag bezoeken. Afstand houden terwijl je juist dichtbij wil zijn. Door de maatregelen van het kabinet, is het afscheid nemen zeer ingewikkeld geworden. Geen arm om je dierbare kunnen slaan, dat kan hard en pijnlijk zijn en kan onder andere onmacht, verdriet en boosheid oproepen.

Afscheid
Onze wereld is in een paar weken tijd drastisch veranderd. Als iemand terminaal wordt, mag je als directe familie er wel bij zijn, maar dan wel in beschermend pak met handschoenen aan. Het is onvoorstelbaar dat je je vader, moeder, broer, zus, oma of opa in de laatste fase van hun leven met handschoenen vast moet houden? Ook begrafenissen en crematies gingen van 100 naar 30 genodigden en een dikke boete als je je niet aan de regels houdt.

Troost
Ondanks het feit dat er in kleine kring afscheid genomen wordt, wordt er door de nabestaanden toch veel warmte gevoeld, doordat mensen met je meeleven door middel van bloemen, kaartjes en/of verhalen met herinneringen. Uit gedeelde ervaringen door nabestaanden wordt dit als troost ervaren en kijken ze uit naar het moment waarop ze met elkaar kunnen herdenken.

Contact
Ik wens iedereen sterkte in dit proces. Als je behoeft hebt om over jouw ervaring met afscheid te praten, neem dan gerust contact op.

Ik bied in deze corona tijd 30 minuten sessies vrijblijvend aan.

De corona situatie 

De wereld is binnen een paar weken drastisch veranderd. De ontwikkelingen gaan snel en maatregelen veranderen met de dag. De wereld is in de greep van het Corona virus. Waar aanvankelijk door sommige gedacht werd: “waar doen we nou zo moeilijk over, het is toch een gewoon griepje”, weten we nu wel beter. De overheid heeft op basis van wetenschappelijk advies drastische, maar de nodige maatregelen genomen in een poging de corona pandemie in te dammen. We werken nu allemaal zoveel mogelijk thuis. 

Er is onzekerheid over onze gezondheid en die van vrienden en familie. Familie in bejaardentehuizen of ziekenhuizen mogen niet bezocht worden. Je mag niet oppassen op je kleinkinderen. Misschien woon je alleen en is door de quarantaine de contacten met de buitenwereld geminimaliseerd. We worden teruggeworpen op onszelf.
Misschien heb je behoefte aan een luisterend oor. We merken hoe zeer we andere mensen om ons heen nodig hebben. Hoe fijn het is om in verbinding met iemand te zijn.

En hoe is het voor mensen in een tehuis die geen bezoek mogen ontvangen. Als je dementie of alzheimer hebt begrijp je dit waarschijnlijk niet. Voor familieleden kan dit moeilijk en pijnlijk zijn. Want hoe langer je wegblijft, bestaat er de mogelijkheid dat ze zich in de steek gelaten voelen of je niet meer herkennen. Ik weet dit uit ervaring.

Nog maar niet te spreken over opname in de intensive care en dat er geen of nauwelijks bezoek mag komen. Net in deze tijd wil je bij je dierbare zijn, hun nabijheid voelen, gewoon hun hand vasthouden en laten weten dat ze er niet alleen voorstaan. Wat afschuwelijk als je geen “live” afscheid van je dierbare hebt kunnen nemen.

Het zijn bijzondere tijden en dit vraagt om anders denken. Ik heb besloten dat ik 30 minuten gesprekken vrijblijvend aanbiedt gedurende deze tijd. Mocht je hiervan gebruik willen maken om over jouw situatie te praten, neem dan gerust contact op. Dit kan via het contact formulier op mijn website www.palmyrabakker.nl/#contact  of telefonisch op 06-10144644 op maandag, woensdag en donderdag tussen 9 en 11 uur.

Situatie na verlies
Na het overlijden van mijn vader en later mijn partner, Paul, leek het wel of mijn hoofd vol was, er kon niets meer in. Zolang ik op routine kon leven, ging het goed. Zodra er iets nieuws op mijn pad kwam, kon ik dit niet verwerken en raakte ik gestrest. Na het overlijden van mijn partner functioneerde ik daarom vooral op de automatische piloot.

Mijn neef die zijn vriendin jaren daarvoor was verloren, gaf mij het advies om de eerste zes maanden geen belangrijke beslissingen te nemen, omdat je het niet kunt overzien. Dit was een goed advies: even niets hoeven en als het kan, beslissingen gewoon uitstellen. Nog niet nadenken over verhuizen, financiën, belastingaangifte en/of van baan veranderen. Dat ik even niets hoefde was een opluchting en creëerde rust en ruimte in mijn hoofd.

Beslissingen en rouwen
Vlak voor het overlijden van Paul moest ik een beslissing nemen of ik voor mijn werk een half jaar voor een project naar Nigeria zou gaan. Paul wilde mee en was enthousiast, wat helemaal fantastisch was en goed voelde.
Na zijn plotselinge overlijden wilde ik niet weglopen voor mijn gevoelens en ook niet weg uit mijn vertrouwde omgeving. Naar Nigeria gaan zou uitstellen van het rouwproces voor mij betekenen en ik wilde me liever er aan overgeven. Ik moest er toch doorheen. Ook voelde het niet goed om er alleen heen te gaan. Over de veiligheidsmaatregelen ter plekke maar niet te spreken. Gelukkig had mijn manager dit in de gaten en vroeg alleen “Nigeria is zeker geen optie meer?” Ik hoefde dat alleen maar te beamen.
Nu, vele jaren later, weet ik dat je je rouw meeneemt, uitstellen c.q. vermijden kan gebeuren, het haalt je alleen op een gegeven moment weer in.

Hoe zit het dan met kleinere taken? Zelfs deze kun je voor je uitschuiven. Je hebt er geen zin in, het wil even niet of misschien kan je er de energie niet voor opbrengen. Soms begin je vol enthousiasme aan iets en even later kan die energie weer helemaal verdwenen zijn. Het is goed om het jezelf wat makkelijker te maken. Als je geen zin hebt om te koken, dan bestel je wat. Misschien neem je je voor om één klein ding per dag te doen. Het is allemaal goed. Er bestaat geen script voor omgaan met je verlies, hoe te rouwen en hoe lang je er over doet. Iedereen doet het op zijn eigen manier.

Doe wat goed voelt
Wat zou je kunnen doen de eerste periode? Kijk naar wat je steun geeft en wat voor jou belangrijk is. Als je kunt neem tijd voor jezelf en laat je verdriet toe. Dit kan je doen door te luisteren naar muziek, herinneringen ophalen, praten over wat er is gebeurd, goede vrienden of familie om je heen, een fotocollage of album maken of een dagboek bijhouden. Dit zijn voorbeelden die mij hebben geholpen, het maakt niet uit wat je doet –of niet doet- doe vooral wat voor jou goed voelt!

Zes maanden geen belangrijke beslissingen nemen is een indicatie, want ook hier geldt: voor iedereen kan het anders zijn. Ik merkte dat ik na een half jaar wat meer ruimte in mijn hoofd kreeg en daardoor langzaam om me heen begon te kijken en open stond voor nieuwe activiteiten.

Reageren
Hoe is het voor jou gegaan? Heb jij ook belangrijke beslissingen voor je uit geschoven? Mocht je van gedachten willen wisselen of praten, neem dan gerust contact op.

Als iemand geboren wordt en als we opgroeien vieren de meesten onder ons de verjaardag als teken dat we weer een jaar ouder geworden zijn. Ik herinner me dat ik vaker op kalenders, die meestal op de wc hingen, geboortedagen en ook sterfdagen zag staan. Dit vond ik als kind heel apart, waarom zou je dat doen. Die persoon is er toch niet meer. Nu weet ik wel beter, sinds mijn vader en Paul, mijn vriend, zijn overleden heeft er een verandering plaatsgevonden. Opeens is de sterfdag belangrijk geworden en minder de verjaardag. De persoon die overleden is wordt namelijk niet meer ouder en de sterfdag wordt een nieuw ijkpunt.

Hoe zit dat dan met feestdagen. Dagen waarin de liefde en lief zijn voor elkaar centraal staan en die we met familie en geliefden willen doorbrengen. Als ik terugdenk aan kerstmis vroeger thuis, dan stond gezamenlijk en gezelligheid voorop. Meestal zaten we met 15 man aan tafel, uiteraard met heerlijk eten en lang (na)tafelen.

Opeens breng je deze dagen zonder hen door. Het doet pijn, het gemis is zo voelbaar. Je had ze er graag bijgehad. Kerst en Oud en Nieuw zonder hen is niet hetzelfde. Dit kan verschillende oorzaken hebben, overlijden, echtscheiding, ziekte, ruzie of wonen in een ander land.

Deze video, in het Engels, hoe speciale dagen invloed hebben op onze rouw, geeft het goed weer.

Wat voor omstandigheden jij je in bevindt en wat je ook gelooft, ik wens jou fijne dagen van vreugde, reflectie en eigenliefde.